Gan là một cơ quan quan trọng của cơ thể, có chức năng trao đổi chất dinh dưỡng, phá vỡ carbohydrate, tạo glucose và giải độc cơ thể. Rối loạn chức năng gan có thể gây nên các bệnh về gan, rối loạn chuyển hoá. Do vậy, để bảo vệ lá gan, cơ thể cần dung nạp những thực phẩm tốt cho gan.
Gan có chức năng thiết yếu như sản xuất protein, cholesterol đến lưu trữ vitamin, khoáng chất và thậm chí là carbohydrate. Đồng thời, gan củng có chức năng giải độc khỏi cơ thể từ rượu, thuốc. Giữ cho gan luôn khoẻ mạnh là biện pháp quan trọng để duy trì sức khoẻ và ngăn gan suy yếu.
1. Các chức năng của gan đóng vai trò quan trọng
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể con người. Nó thực hiện một số chức năng cần thiết cho các quá trình hàng ngày. Đây cũng là cơ quan duy nhất trong cơ thể có khả năng tự tái tạo. Gan đóng vai trò nội tiết và ngoại tiết, một số chức năng quan trọng của gan bao gồm:
- Sản xuất dịch mật: Tế bào gan là nơi sản sinh dịch mật và dự trữ chúng trong các túi mật. Dịch mật theo đường ống mật đi xuống tá tràng để hoà trộn vào thức ăn, thực hiện nhiệm vụ nhũ hoá chất béo, cholesterol, một số loại vitamin để ruột non dễ hấp thụ. Mỗi ngày gan tiết ra 0.5 lít mật, thành phần của mật bao gồm: muối mật, sắc tố mật, cholesterol, bilirubin, chất điện giải và nước.
- Hỗ trợ đông máu: Gan đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì quá trình đông, cầm máu vì là nơi tổng hợp phần lớn các protein cần thiết cho việc điều hoà đông máu và tiêu sợi huyết. Do đó, suy giảm chức năng tế bào gan có thể gây rối loạn quá trình đông, cầm máu, bệnh nhân có nguy cơ bị chảy máu hoặc hình thành huyết khối.
- Chuyển hoá lipid: Lipid hay còn gọi là chất béo. Quá trình chuyển hoá chất bé thường gồm 2 chiều:
• Ở chiều thuận: Chất béo, chất đường bột và chất đạm dư thừa từ thực phẩm, sau khi được chuyển hoá tại gan sẽ trở thành triglyceride – một dạng chất béo trung tính trong vai trò như “pin năng lượng”, giúp dự trữ và cung cấp năng lượng cho cơ thể.
• Ở chiều nghịch: Khi cơ thể cần tiêu thụ nhiều năng lượng hơn mức calo dung nạp vào cơ thể, gan thậm chí còn có thể “huy động” mỡ thừa ở dưới da để “đốt cháy” chúng và chuyển hoá thành năng lượng cho cơ thể hoạt động
- Dự trữ vitamin: Gan có khả năng lưu trữ một số loại vitamin tan trong dầu, chẳng hạn như vitamin A,D,E,K,B12. Đây là những chất quan trọng cho quá trình sinh hoạt và chức năng của cơ thể. Khi cơ thể cần, gan có thể giải phóng “kho” vitamin dự trữ để đáp ứng nhu cầu tức thời của cơ thể.
- Chuyển hóa protein: Protein chính là chất đạm chứa trong thực phẩm. Khi protein đi vào cơ thể, hợp chất này sẽ được phân giải thành nhiều chuỗi axit amin khác nhau. Các axit amin này sẽ được chuyển hoá thành các axit amin nội sinh tại gan thông qua ba bước: khử carboxyl, khử amin và trao đổi amin. Sau đó, gan sẽ tổng hợp các axit amin nội sinh thành nhiều loại protein chuyên dụng khác nhau để cung cấp năng lượng, vận chuyển dưỡng chất (albumin, lipoprotein), dự trữ sắt (ferritin), đồng thời giúp các cơ quan khác tổng hợp nên nội tiết tố hoặc tế bào mới.
- Đào thải độc tố: Gan còn được coi là một “bộ lọc” giúp ngăn chặn các độc tố xâm nhập vào cơ thể thông qua đường tiêu hoá nhờ việc kiểm soát độc tính và đào thải một số chất ăcnj bã trong cơ thể ra ngoài. Chức năng chống độc của gan được thực hiện thông qua 2 con đường sau:
• Phản ứng hoá học: Các phản ứng hoá học thường xảy ra tại gan bao gồm phản ứng oxy hoá khử, phản ứng tạo ure, phản ứng liên hợp,… . Những phản ứng này giúp hoà tan hoặc làm biến mất một số độc tố (amoniac, rượu, thuốc, caffeine, thuỷ ngân, thiếc, chì và cadmium), tạo ra chất mới không độc hoặc ít độc và chuyển chúng xuống thận để thải ra bên ngoài.
• Quá trình tạo phức chelate: Tạo phức hợp chelate là quá trình khiến một hoặc nhiều phân tử gắn kết với kim loại nặng, tạo thành hợp chất ổn định và dễ dàng loại bỏ khỏi cơ thể thông qua đường mật hoặc niệu quản.
2. Một số bệnh gan và nguyên nhân chính ảnh hưởng tới sức khỏe của gan
2.1. Viêm gan
Gan là một cơ quan quan trọng của cơ thể, có chức năng tạo ra mật để tiêu hoá thức ăn và lưu trữ đường dùng làm năng lượng cho cơ thể; lọc máu và chất thải ra khỏi cơ thể, chống lại nhiễm trùng. Do đó, nếu không được điều trị kịp thời, viêm gan dẫn đến nhiều biến chứng như bệnh gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan,… ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều chức năng của cơ thể.
Đặc biệt, hai trong những bệnh cảnh nguy hiểm nhất của viêm gan chính là xơ gan và ung thư gan gây nên các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống củng như tăng tỉ lệ tử vong như:
• Cổ trướng: Tích tụ dịch trong khoang bụng
• Vỏ tĩnh mạch thực quản giãn gây ói ra máu và đi cầu ra máu, tăng nguy cơ tử vong
• Nhiễm trùng dịch báng: nhiễm trùng dịch trong khoang màng bụng thường gây ra triệu chứng như đau bụng, sốt, lơ mơ, hôn mê, thậm chí tử vong
• Bệnh não gan: gây mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, ngủ gà, lơ mơ, hôn mê và tử vong
• Tổn thương thận cấp: Tăng nguy cơ bệnh não gan và làm tăng tỷ lệ tử vong.
Nguyên nhân gây ra bệnh viêm gan A là do virus. Loại virus này tồn tại trong thức ăn, nước uống, đồ dùng gia đình, vật dụng sinh hoạt cá nhân, trong môi trường đất và nước. Những đường lây lan chính của virus viêm gan A bao gồm:
-Ăn thức ăn chế biến bởi người bị viêm gan A không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh
-Uống nước ở nguồn nước ô nhiễm
-Ăn sò, ốc sinh sống ở nguồn nước ô nhiễm
-Tiếp xúc thường xuyên với người bệnh viêm gan A
-Quan hệ tình dục với người đang mang virus
Nguyên nhân gây viêm gan B là do virus HBV (Hepatitis B Virus). Đây là loại virus có hình cầu, vỏ bao quanh của HBV là là lipoprotein có chứa kháng nguyên bề mặt HbsAg. Cho đến nay, virus HBV được xác định có 8 tuyp kháng nguyên khác nhau. Virus HBV có thời gian ủ bệnh từ 3 đến 6 tháng. Giai đoạn đầu hoạt động, virus gây bệnh viêm gan B cấp tính. Sau 6 tháng, nếu cơ thể không thể tự miễn dịch được với virus, bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính, nguy cơ cao đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan và có thể chịu nhiều gánh nặng bệnh tật suốt đời.
Tuy nhiên bệnh viêm gan B nếu sớm được phát hiện và điều trị sớm có thể tránh được các biến chứng.
2.2. Bệnh gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ chất béo quá nhiều trong mô gan và có thể gây viêm hoặc không gây viêm. Nguyên nhân chính gây bệnh gan nhiễm mỡ là do uống nhiều rượu bia hoặc thức uống có cồn trong thời gian dài. Ngoài ra, những người gặp phải các tình trạng như: Thừa cân, béo phì, nồng độ cholesterol trong máu cao, tiểu đường tuyp 2, hội chứng đa năng, suy giảm chức năng tuyến giáp, người cao tuổi,… củng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Một số tình trạng tự miễn cũng gây viêm gan, trong trường hợp đó, các tế bào miễn dịch tấn công các tế bào gan khỏe mạnh trong cơ thể bạn.
2.3. Xơ gan
Xơ gan là giai đoạn muộn của quá trình xơ hoá (tạo sẹo) ở gan do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, chẳng hạn như viêm gan virus và nghiện rượu mãn tính. Gan sẽ cố gắng tự phục hồi sau mỗi lần bị tổn thương. Quá trình phục hồi này sẽ hình thành các mô sẹo, tổn thương càng kéo dài, càng nhiều mô sẹo được hình thành.
Sự xơ hoá làm cản trở hoạt động bình thường của gan. Mô sẹo ngăn chặn dòng chảy của máu qua gan và làm chậm quá trình xử lý các chất dinh dưỡng, hormone, thuốc và chất độc tại gan. Nó củng làm giảm sản xuất protein và các chất khác do gan tạo ra. Xơ gan giai đoạn cuối có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
2.4. Các yếu tố rủi ro khác ảnh hưởng đến gan
Thực phẩm và lối sống có thể ít nhiều ảnh hưởng tới gan. Một trong những ảnh hưởng tới gan nhiều nhất là uống nhiều rượu. Uống nhiều hơn 8 ly rượu mỗi tuần đối với phụ nữ và 15 ly đối với nam giới có thể gây rối loạn các chức năng gan.
Một số yếu tố khác dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh về gan như dùng chung bơm kim tiêm, xăm hoặc xỏ lỗ bằng kim không tiệt trùng, bệnh đái tháo đường hoặc cholesterol cao, tác dụng phụ của một số loại thuốc chữa bệnh.
3. Các loại thực phẩm giúp bảo vệ tăng cường chức năng gan
Gan tiếp nhận chất dinh dưỡng và hoá chất hấp thu từ hệ tiêu hoá đầu tiên nên có nhiệm vụ như một “nhà máy lọc máu” chính trước khi thức ăn được chuyển hoá thành các dạng khác nhau trong cơ thể. Rối loạn chức năng gan có thể gây các bệnh về gan, rối loạn chuyển hoá. Do vậy, để bảo vệ lá gan, cơ thể cần dung nạp những thực phẩm tốt cho gan!
Tiêu thụ thường xuyên các loại thực phẩm dưới đây sẽ giúp bảo vệ các chức năng gan của bạn.
3.1. Cà chua
Cà chua là một nguồn cung cấp vitamin K, A và C. Vitamin K là một chất dinh dưỡng cần thiết cho gan. Thiếu vitamin K có thể dẫn đến chảy máu bất thường và tăng thời gian đông máu, có thể gây tử vong. Xơ gan là tình trạng tăng nguy cơ chảy máu và đông máu. Việc sử dụng Vitamin K là một liệu pháp đông máu cho tình trạng này.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cà chua rất giàu chất chống oxy hóa. Chất chống oxy hóa này có đặc tính chống viêm và có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
Giá trị dinh dưỡng của 100 g cà chua:
Lượng calo: 20 kCal
Carbohydrate: 3,6g
Chất đạm: 0,9g
Chất béo: 0,2g
Chất xơ: 1,7g
3.2. Bí ngô
Bí ngô rất giàu chất dinh dưỡng và là nguồn cung cấp vitamin C, chất chống oxy hóa và carotenoid, là thực phẩm tốt cho gan. Ngoài ra, nó có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch của bạn vì nó có hàm lượng vitamin C cao, làm giảm viêm và các dấu hiệu của cảm lạnh thông thường.
Giá trị dinh dưỡng của 100 g bí ngô:
Lượng calo: 25 kcal
Carbohydrate: 4,6g
Chất đạm: 1,4g
Chất béo: 0,1g
Chất xơ: 0,5g
3.3. Chuối
Chuối là một nguồn giàu vitamin B6, C, A, kali, canxi và magiê. Cơ thể cần những chất dinh dưỡng này để hoạt động lành mạnh. Ngoài ra, kali cần thiết để duy trì mức natri và điều hòa nhịp tim.
Chuối cũng là một nguồn giàu tinh bột kháng, chất xơ không bị chuyển hóa hoặc hấp thụ ở ruột non và đi vào ruột già mà không bị thay đổi. Vì vậy, glucose được tạo thành sẽ không được hấp thụ vào máu. Trên thực tế, chuối cải thiện độ nhạy insulin và giảm lượng đường trong máu, đặc biệt là sau bữa ăn và có thể giúp ngăn ngừa gan nhiễm mỡ và thậm chí đảo ngược các triệu chứng của bệnh.
Giá trị dinh dưỡng của 100g chuối:
Lượng calo: 89 kCal
Chất béo: 0,3 g
Carbohydrate: 23g
Chất đạm: 1,1g
Canxi: 5mg
3.4. Dưa hấu
Dưa hấu có hàm lượng nước cao và rất tốt cho quá trình hydrat hóa. Nó cũng rất giàu đường tự nhiên. Hàm lượng vitamin C cao có thể giúp chống lại chứng viêm; nó cũng hoạt động như một chất chống oxy hóa cần thiết cho hoạt động trao đổi chất lành mạnh.
Kali có trong dưa hấu giúp các dây thần kinh và cơ hoạt động bình thường. Do đó, nó cũng đảm bảo các chức năng gan hoạt động hiệu quả. Nồng độ kali thấp cũng có liên quan đến việc phát triển bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Dưa hấu cũng chứa một loại carotenoid gọi là lycopene có đặc tính chống viêm và đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ gan.
Giá trị dinh dưỡng của 100g dưa hấu:
Lượng calo: 16 kCal
Chất béo: 0,2g
Carbohydrate: 3,3g
Chất đạm: 0,2g
Đường: 6g
3.5. Cá hồi
Cá hồi là một loài cá rất giàu axit béo omega-3. Theo nghiên cứu, omega-3 có thể giúp giảm viêm và giúp hạ mỡ gan và chất béo trung tính, có liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và gan nhiễm mỡ.
Tuy nhiên, điều cần thiết là duy trì chất béo omega-3 và omega-6 vừa đủ vì nếu ăn quá nhiều có thể tác động ngược.
Giá trị dinh dưỡng của 100g cá hồi
Lượng calo: 127 mg
Chất béo: 4,4g
Chất đạm: 20,5g
Carbohydrate: 0g
Chất xơ: 0g
3.6. Cá ngừ
Cá ngừ rất giàu axit béo omega-3, tác động đến mức cholesterol. Tăng triglyceride trong máu có thể dẫn đến hàm lượng chất béo cao trong cơ thể. Nó có thể giúp giảm mức độ lipoprotein mật độ thấp, có thể giúp giảm mức cholesterol. Nhờ đó, nó làm giảm nguy cơ phát triển bệnh gan nhiễm mỡ.
Giá trị dinh dưỡng của 100 g cá ngừ
Lượng calo: 144 kCal
Chất béo: 4,9g
Carbohydrate: 0g
Chất đạm: 23,3g
Chất xơ: 0g
3.7. Quả bơ
"Ăn bơ hàng ngày tốt cho đường ruột và giúp giảm cân"
Bơ là một nguồn cung cấp glutathione dồi dào. Glutathione là một hợp chất có thể giúp giải độc các tế bào gan. Nó bảo vệ gan và giúp lọc ra các chất có thể gây độc cho cơ thể.
Bơ cũng giàu vitamin B6 và Vitamin C, hoạt động như chất chống oxy hóa và giúp giảm tác động của các gốc tự do. Các gốc tự do tương tác với oxy trong cơ thể và liên kết với nó, dẫn đến lượng oxy thấp cho các tế bào khỏe mạnh và gây ra oxy hóa. Chất chống oxy hóa có thể đảo ngược quá trình oxy hóa này, giúp bảo vệ cơ thể và đảm bảo các chức năng gan khỏe mạnh.
Giá trị dinh dưỡng của 100g bơ
Lượng calo: 144 Kcal
Chất béo: 13,9g
Carbohydrate: 1,8g
Chất đạm: 3g
Vitamin C: 10mg
Vitamin B6: 0,3mg
Kali: 485mg
Magiê: 29mg
Sắt: 0,6mg
Vitamin A: 146mcg
Canxi: 10 mg
3.8. Đậu xanh
Theo nghiên cứu, đậu xanh có một vai trò duy nhất trong chuyển hóa lipid và rối loạn gan nhiễm mỡ. Do đó, nó có thể giúp giảm sự lắng đọng lipid ở gan và giảm nguy cơ viêm.
Chúng cũng đảm bảo rằng gan có lưu lượng máu tốt hơn và hệ thống mạch máu của mô gan tốt hơn.
Giá trị dinh dưỡng của 100g đậu xanh:
Lượng calo: 334 kcal
Chất béo: 1,3g
Carbohydrate: 56,7g
Chất xơ: 16,7g
Chất đạm: 24g
3.9. Đu đủ
Đu đủ chứa nhiều chất dinh dưỡng và chứa chất xơ, chất chống oxy hóa như polyphenol, flavonoid và axit béo không bão hòa đơn, có lợi cho sức khỏe con người. Các chất chống oxy hóa có thể giúp duy trì và kéo dài tuổi thọ và có thể giúp giảm viêm.
Giá trị dinh dưỡng của 100g đu đủ
Lượng calo: 32 kCal
Chất béo: 0,1g
Carbohydrate: 7,2g
Chất xơ: 2,6g
Vitamin C: 57mg
Canxi: 2 mg
Magiê: 6mg
Sắt: 0,3 mg
Kali: 67 mg
3.10. Nho
Nho chứa vitamin C và magiê, là những nguồn cung cấp chất chống oxy hóa tuyệt vời. Chất chống oxy hóa có thể giúp giảm đáng kể biểu hiện viêm gan. Chúng cũng giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp bảo vệ bạn khỏi các bệnh nhiễm trùng.
Nho đỏ có thể giúp giải độc gan, có thể giúp tăng cường chức năng của nó bằng cách giữ cho các tế bào khỏe mạnh.
Giá trị dinh dưỡng của 100g nho
Lượng calo: 58 kCal
Chất béo: 0,3g
Carbohydrate: 17g
Đường: 16g
Chất đạm: 0,6g
Vitamin C: 1 mg
Canxi: 14mg
Sắt: 0,3mg
3.11. Quả việt quất
Quả việt quất có chứa một số chất chống oxy hóa có thể làm chậm sự phát triển của xơ hóa, mô sẹo và các tổn thương trong tế bào mô gan. Do có đặc tính chống oxy hóa, việt quất có thể giúp giữ cho gan của bạn khỏe mạnh bằng cách bảo vệ gan khỏi bị tổn thương oxy hóa do các gốc tự do gây ra. Chúng cũng có thể làm tăng phản ứng miễn dịch và các enzym chống oxy hóa.
Giá trị dinh dưỡng của 100g quả việt quất:
Lượng calo: 57kCal
Chất béo: 0,3g
Carbohydrate: 14g
Chất đạm: 0,7g
Vitamin C: 9,7mg
Vitamin B6: 0,1mg
Kali: 77mg
Magiê: 6mg
Sắt: 0,3mg
4. Những thực phẩm cần tránh để có lá gan khỏe mạnh
4.1. Mỡ động vật
Ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ sẽ làm tăng hàm lượng chất béo mà gan phải xử lý, dẫn đến các vấn đề về gan, nhất là chứng gan nhiễm mỡ. Các loại thịt động vật nhiều mỡ như thịt lợn, thịt bò, thịt cừu, thịt gia cầm, các loại thịt chế biến sẵn như thịt nguội, xúc xích, thịt hộp… rất giàu chất béo bão hòa không tốt cho cơ thể vì chúng làm tăng khả năng bị tắc động mạch. Ngoài ra, nó có thể gây tích tụ chất béo trong gan gây bệnh gan nhiễm mỡ. Vì vậy, bạn nên hạn chế ăn mỡ động vật để giảm gánh nặng cho gan và bảo vệ lá gan khỏe mạnh.
4.2. Đồ uống có cồn
Uống rượu rất có hại cho gan. Đây là điều hầu hết ai củng biết. Khi bạn uống rượu, gan tạm dừng các chức năng khác của cơ thể và đào thải rượu ra khỏi máu. Đo đó, việc tiêu thụ rượu quá mức sẽ cản trở khả năng hoạt động của gan tối đa.
4.3. Ăn mặn
Hàm lượng natri cao trong thực phẩm có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất mật. Nó có thể ảnh hưởng đến sự phân huỷ chất béo, tiêu hoá protein và các chức năng trao đổi chất khác. Hàm lượng natri trong muối cao làm tăng tỉ lệ tế bào chết trong gan và có thể dẫn đến xơ hoá gan.
Ngoài ra, những người có bệnh gan có thể dẫn tới phù nề do bị giữ nước, và tim phải làm việc nhiều hơn để để bơm máu thông qua hệ thống mạch máu. Do đó, cần hạn chế muối trong chế độ ăn uống và thậm chí cả từ các loại thực phẩm tự nhiên có hàm lượng muối cao để giảm phù nề và giảm nguy cơ về tim mạch.
Đặc biệt ở những bệnh nhân xơ gan đã bị phù nề thì việc giảm lượng muối là cực kỳ cần thiết. Nếu trong giai đoạn này mà người bệnh vẫn ăn mặn thì nguy cơ biến chứng xảy ra là rất cao và gây tử vong ở người bệnh.
5.Thực phẩm bảo vệ sức khoẻ hỗ trợ bảo vệ lá gan khỏe mạnh
Bên cạnh việc chú ý tham khảo ý kiến từ bác sĩ thì khi lựa chọn mua các loại viên uống này trên thị trường, bạn nên điểm qua một số tiêu chí sau:
Thành phần viên uống chiết xuất tự nhiên, được chứng minh là an toàn và mang lại lợi ích sức khoẻ cho gan
Nguồn nguyên liệu đảm bảo an toàn, được kiểm định chặt chẽ và đạt tiêu chuẩn
Quy trình sản xuất đạt chuẩn, được nghiên cứu và phát triển bởi các chuyên gia có trình độ cao
Được nhiều người tin dùng và nhận được đánh giá tích cực.
Sản phẩm tham khảo: Link